Rein Landman wist het zeker: hij wilde niet naar de VS emigreren. Die
opschepperigere mentaliteit van een paar gasten uit California die hij
kende; daar wilde de Fries niet bij horen. Het liep anders. Sinds 2003
runt hij met zijn familie, met veel genoegen, een bedrijf in Zuid-Dakota
waar ze 1.400 koeien melken.
Rein (62) en zijn vrouw Boukje molken tot 2003 in De Hoeve circa 100 koeien. Hun locatie aan de rivier de Linde maakte dat uitbreiden rond het jaar 2000 erg lastig werd. Hun beide jongens Germ (nu Gary en 34) en Sietse Douwe (nu Steve en 31) gaven al op jonge
leeftijd aan boer te willen worden. De zoektocht in binnen- en buitenland werd geopend. In Alberta Canada deden ze eind 2000 een bod op een bedrijf. De MKZ gooide die plannen in duigen.
In 2002 zette hun makelaar Freerk Attema hen op een reis naar Zuid-Dakota. Een voor hen onbekende Staat in de Noordelijke Mid-West van de Verenigde Staten (VS). Door zijn eerdere ervaringen met enige Amerikanen uit California, zag Rein het land helemaal niet zitten. Die opvatting veranderde echter vlot. In Zuid-Dakota troffen ze veel vriendelijke
mensen, gedateerde kleine bedrijven en een zuivelindustrie, gesteund door de overheid, die schreeuwde om melkveehouders die de business nieuw leven en elan in wilden blazen.
Showbedrijf
Rein en Boukje werden rondgeleid op een showbedrijf nabij het dorpje White. De familie Davis, die ook melkfabrieken runde onder de naam Davisco Foods, zette toentertijd dit
bedrijf op als voorbeeldbedrijf. Dat stond nu te koop. ‘Veel te luxe en te duur voor ons’, vertelt Rein over hun eerste oordeel. Het bedrijf in Nederland stond echter te koop en dat liep vlotter dan verwacht. In april 2003 werd dat verkocht en die verkoop liep naar wens. Er werd toch weer contact gelegd met Davis en na wat onderhandelen werden ze de
eigenaar van een drie maanden jong en modern melkveebedrijf. De naam werd omgedoopt naar Linde Dairy en met 800 koeien ging de familie Landman in juli 2003 los. ‘Uiteindelijk hebben we maar drie maanden zonder melkgeld gezeten. Dat is extreem kort voor zo’n
proces’, zegt Rein.
Jongvee uitbesteed
Inmiddels melken ze 1.400 koeien. De jongste kalveren staan op deze locatie en ook de drachtige vaarzen drie maanden voor afkalven. Van acht weken tot een half jaar oud blijven de kalveren op een vlakbij gelegen locatie waar zoon Germ woont en ze verzorgd. Het oudere jongvee staat bij een opfokker in Minnesota. Voor een dagprijs van circa
€ 2 voert en verzorgt die ze. De kosten voor insemineren zijn voor Linde Dairy. ‘We halen ze met opzet redelijk lang voor afkalven terug’, vertelt Rein. ‘Ik heb niet zo’n vertrouwen in de aandacht van de opfokkers in de periode voor afkalven. Dat doen we liever zelf.’
Op de huidige locatie is ruimte voor uitbreiding. De hinderwetvergunning is aangevraagd en vergund. ‘De gemeente hier wilde een paar jaar niets, maar nu Bel Leerdammer hier vlakbij een babykaasjesfabriek op heeft gezet, zijn ze weer sterk melkvee-minded. Dat was
onze kans voor een vergunning. Die moest wel deels geeffectueerd worden en daarvoor hebben we een schuur voor opslag en droge koeien gebouwd. Of we verder uitbreiden om meer koeien te melken, dat moeten mijn jongens maar bepalen. Mijn tijd daarin is wel geweest. Ik vind het best en zij weten nog niet wat ze daarin willen. Het verschilt van
dag tot dag. Ook niet zo vreemd, want er zijn hier veel mogelijkheden maar het gaat soms ook hard op en neer. Als het loopt, boer je hier makkelijk. Maar het klimaat is erg grillig. Zowel in letterlijke zin, met hete zomers en lange koude winters – als figuurlijk met de
opbrengstprijzen.’
Tunnelventilatie
Wat opvalt in de stallen van Linde Dairy zijn de doeken boven de koeien en de enorme trek aan lucht door de gebouwen. Het is onderdeel van het tunnelventilatiesysteem. Van een kant wordt de lucht met vele ventilatoren de stal ingezogen. De gordijnen boven de koeien zorgen ervoor dat de lucht dicht over de dieren heengaat. ‘Het werkt klimaatgestuurd en de lucht die je voelt komt door de ventilatoren in hoge snelheid naar binnen.’
De koeien worden in een maal 2×20 Rapid Exit melkstal van Boumatic drie keer daags door medewerkers uit Latijns-Amerika gemolken. De gemiddelde melkproductie ligt op bijna 37 kilo per koe met 3,85 procent vet en 3,15 procent eiwit. ‘De liters zijn goed, maar de gehalten lager dan in Nederland. Dat zie je door de hele VS. Hoe dat komt? Dat wil ik ook wel eens weten. We gebruiken dezelfde type stieren, tenminste uit dezelfde bloedlijnen. Het moet het klimaat en het voer zijn’, denkt Rein.
Dat voer bestaat uit een rantsoen van een beetje gras, luzernekuil, snijmais en premix van katoenzaad, sojaschroot, vlas, raapschroot en maismeel. ‘De premix maken we elke avond klaar om fouten te voorkomen. Bij de snijmais proberen we echt bewust zo weinig
mogelijk te verbouwen of aan te kopen wat GMO-geteeld is. Ervaring leert namelijk dat de stengel van GMO-mais steeds harder wordt en daardoor minder goed te verteren is voor de melkkoeien.’
‘GMO-MAIS CREËERT EEN TÉ HARDE STENGEL VOOR DE VERTERING VAN KOEIEN’
Melkprijs vastzetten
In hun eerste VS-jaren kochten ze alle voer aan. Vanaf 2008 gingen de maisprijzen rap omhoog door de opkomst van ethanol. Inmiddels huren ze vijf percelen van 70 hectare, 350 in totaal dus, om een deel van het voer zelf te kunnen verbouwen. De prijs voor
pacht ligt op ruim € 500 per hectare. Om grond te kopen betaal je rond Linde
Dairy ruim € 15.000 per hectare.
Het huren van grond voor eigen voerproductie is een lichte vorm van risicomanagement. Voor de melkgeldopbrengsten gaat het bedrijf een stapje verder. Linde Dairy is lid
van de coöperatie Land O’Lakes en krijgt vanuit die fabriek melkgeld uitbetaald. Op de termijnmarkt zet Landman echter geregeld volumes vast. ‘Voor heel 2020 heb ik recent reeds 600.000 kilo melk kunnen vastzetten voor een opbrengstprijs van $ 16,90
per 100 Pounds. Dat is omgerekend € 33 per 100 kilo melk. Vastzetten van de melkprijs via de melkfabriek kan ook, maar dan staat de prijs echt vast. Als de marktprijs nu hoger is
dan het niveau waarvoor ik het deze 600.000 kilo heb vastgezet, profiteren we toch van die meeropbrengst. De speculant op de Chicagomarket moet dat verschil dan bijbetalen. Wij lopen zo een erg laag risico, maar betalen voor deze wijze van vastzetten ook een hoge premie aan het hedgefonds. licht Rein toe.
DEEL VAN MELKPRIJS IN 2020 VASTGEZET VOOR € 33 PER 100 KILO MELK
‘Daarnaast kunnen we 500.000 pounds melk (225.000 kilo) in een overheidsprogramma kwijt wat de marge tussen de voerprijs en melkprijs afdekt. Dat kun je zien als een soort
verzekering.’
Die € 33 is voor de basismelkprijs. Aan bonussen krijgt het bedrijf gemiddeld een opslag tot wel 10 procent. ‘Vet bepaalt hier voor 65 procent de prijs, eiwit volgt met 35 procent en dan de bonussen op kwantum en kwaliteit waarbij voorbij het celgetal zwaar weegt. Bij ons ligt dat gemiddeld over het jaar op 150 waarmee we dus een serieus extra aandeel van ons melkgeld binnenhalen.’
Wel Greencard, geen stemrecht
Rein en Boukje hebben zich in 2003 in Zuid-Dakota gevestigd met drie
van hun vier kinderen. Oudste dochter Anneke was toen reeds 21 en bleef
in Nederland wonen. Germ en Sietse Douwe zitten met hun ouders in het
bedrijf en jongste dochter Hiltine is onderwijzeres. Zij heeft als enige het
staatsburgerschap van de VS nu verkregen. De ander vier familieleden leven er
met een Greencard.
Dat betekent dat ze er legaal verblijven en geen stemrecht hebben; maar wel
een mening. Rein over Trump: ‘De man is een olifant in een porseleinkast. Dat
spreekt mij totaal niet aan. Maar wel dat hij doet wat hij zegt. Echter kost ons
dat als agrariërs wel geld. Vooral de handelsstrijd met Mexico, wat voor ons
een belangrijke exportmarkt is, hakt er in. Trump zegt de Mexicanen aan te
willen pakken om hun drugshandel, maar hij moet het gebruik van drugs in de
VS aanpakken, dat helpt meer. Enfin, het grootste probleem hier is dat politiek
en het grote geld extreem met elkaar verweven zijn. Het is echt een vieze zaak,
op dat terrein is het in Nederland beslist beter geregeld. En wij hebben dan
wel voordeel van de lage belastingdruk, maar voor het land als geheel is dat
natuurlijk niet goed. De verschillen tussen rijk en arm zijn hier schrijnend.’
De totale melkprijs ligt in juli 2019 voor Linde Dairy op ruim € 35. Dat niveau hoopt hij dus met het vastgezette volume ook in 2020 veilig te stellen. Voor het grootste deel van de ruim 18 miljoen kilo melk die afgeleverd wordt is het afwachten wat de markt doet.
‘De laatste drie jaar lag de melkprijs vaker onder de $ 15 per 100 pounds (€
29,30 per 100 kilo) dan erboven. Terwijl onze kostprijs wel boven de $ 15 ligt. We hebben wel wat overheidssteun gekregen, maar daarmee red je het niet. Het was dan ook knijpen en veel zaken uitstellen. Nieuwe banden om de bobcat nodig? Rijd als het kan toch nog maar een maandje door; dat soort zaken.’
Geen incometax
Ontevreden over het boeren en leven in de VS is Rein Landman echter absoluut
niet. ‘Sociaal kom je er makkelijk tussen. Met andere Nederlanders die hier in de regio boeren, en dat zijn er best heel wat, hebben we goed contact maar daar lopen we de deur niet plat. Je moet je tussen de lokale bevolking geven.’
En financieel redden ze zich, ook in de lastige laatste jaren, prima. ‘Het belastingsysteem is gunstig voor ons. Inkomstenbelasting kent Zuid-Dakota niet. Alleen uitgaven als ziektekosten liggen vele malen hoger. Boukje en ik betalen met z’n tweeën $ 10.000 per
jaar.’
Leningen bij de bank afsluiten kan ook prima, maar tegenwoordig ligt de variabele rente wel op 6 procent. ‘Zij claimen dat ze 5,5 procent rente moeten betalen om hun geld weer te lenen. En je solvabiliteit moet hier toch wel op 50 procent liggen terwijl ik in Nederland
gewend was dat je wel tot 75 procent vreemd vermogen kon gaan. Boetevrij aflossen is echter geen probleem. In betere tijden, die nu weer volop gloren, is dat mooi meegenomen’, besluit Landman.
