Melkveehouders en akkerbouwers in Noord-Nederland hebben een nieuwe coöperatie opgericht: Carbon Coöp. De reden? ‘Er is enorm veel beweging op gebied van koolstofrechten. We willen voorkomen dat boeren hier straks ook weer aan de laatste speen van de keten hangen’, zeggen Pieter Vogels en Henk Bles, twee van de vier bestuursleden.
Het idee ontstond op de PC in Franeker, waar akkerbouwer Teun de Jong en koeienman annex melkveehouder Henk Bles elkaar spraken en constateerden dat er van alles gaande is rondom carbon credits. De conclusie van het gesprek was dat zowel akkerbouwers als melkveehouders op hun tellen moeten passen, anders komen de op boerenbedrijven gerealiseerde koolstofrechten in handen van de verwerkende industrie. ‘We zien te vaak dat er over ons wordt beslist. Nu hebben we gezegd: we nemen zelf het heft in handen. Voor boeren, door boeren’, zo motiveert Pieter Vogels.
Daarmee zeggen jullie feitelijk dat de handel in CO₂-rechten in de komende jaren een serieus verdienmodel wordt voor boeren.
Henk Bles: ‘Dat klopt. De hele keten is druk bezig met CO₂-reductie. Mondiaal is het voor overheden een groot thema en marktpartijen willen het liefst producten maken met een zo laag mogelijke CO₂-footprint. Dat maakt dat de inspanning voor koolstofvastlegging op onze landbouwgronden, dan wel koolstofreductie op onze bedrijven, een financiële waarde krijgt. Het verkopen van koolstofcertificaten wordt een aanvullend verdienmodel voor de boer, dat in onze ogen een duurzaam karakter gaat krijgen.’
En dus slaan jullie als boeren nu de handen ineen om de belangen op dit gebied zo goed mogelijk te behartigen?
Henk Bles: ‘Als wij dit niet doen, krijgen we óf door de overheid óf door de industrie dingen opgelegd. En dan wordt er vast gezegd: jongens, jullie krijgen er ook nog wel wat centen voor. Maar hoe betrouwbaar en marktconform is dat? En hoeveel geld gaat er uiteindelijk naar de boer? Boeren hebben al dertig jaar het gevoel dat ze aan het laatste speen van de keten zitten. Dat willen we nu een vóór zijn door zelf de regie in handen te nemen.’
Wat is het voordeel om dit als twee sectoren samen te doen?
Pieter Vogels: ‘Het doel van Carbon Coöp is het ontwikkelen en uitrollen van een verdienmodel dat is gebaseerd op twee zaken: vastlegging van CO₂ in de bodem óf reductie van CO₂ in de productiewijze. Dit speelt in beide sectoren. Daar komt bij dat er in de uitwisseling van producten tussen akkerbouwers en melkveehouders in korte ketens ook veel CO₂-reductie te halen is. Denk aan het produceren van tarwe of veldbonen door akkerbouwers in Noord-Nederland dat wordt gevoerd aan de koeien van melkveehouders in dezelfde regio. Dat levert CO₂-reductie en daarmee carbon credits op, want er komt geen importvoer het erf meer op. Akkerbouwers en melkveehouders hebben dus een groot gezamenlijk belang in deze.’
Dat regionale voerspoor is een project dat jullie concreet gaan oppakken en invullen?
Pieter Vogels: ‘Ja. Als we rondom zo’n project een groep van melkveehouders en akkerbouwers kunnen organiseren en het vervolgens gecertificeerd kunnen krijgen via de Stichting Nationale Koolstofmarkt, kun je als groep de carbon credits verkopen aan marktpartijen. Hetzelfde willen we doen met koolstofvastlegging op blijvend grasland op minerale gronden én met vezelhennepteelt. Dat zijn de eerste drie projecten die we concreet gaan oppakken en ongetwijfeld volgen er daarna meer. Door het indienen van zoveel mogelijk hectares in een collectief kan Carbon Coöp een interessante handelspartij zijn.’
Hoe groot is de belangstelling onder boeren om mee te doen?
Henk Bles: ‘Er waren zo’n tachtig boeren op de startbijeenkomst. We wilden peilen hoe ze over onze plannen denken. Het enthousiasme was groot, dus we denken wel dat we hiermee iets kunnen bereiken. We hebben al vijftig potentiële leden op papier, dat zijn boeren uit Groningen, Friesland, Noord-Holland en de Noordoostpolder. Het lidmaatschap kost 125 euro. We hopen eind januari al rond de 150 leden te hebben. We willen overigens graag een landelijke coöperatie zijn, geen regionale. Boeren uit heel Nederland kunnen lid worden. We zijn nu bezig om een projectmanager aan te stellen, er komt het komende jaar veel werk op ons af, verwachten we.’
Zes boeren nemen initiatief
Carbon Coöp is een initiatief van drie akkerbouwers en drie melkveehouders uit Friesland. De akkerbouwers zijn Teun de Jong (voorzitter), Andries Jensma (Raad van Toezichti) en Pieter Vogels (penningmeester), de melkveehouders Henk Bles (secretaris), Hendrik Galema (lid) en Gerben de Boer (Raad van Toezicht). Het doel is een extra verdienmodel realiseren op basis van vastlegging en reductie van koolstofdioxide in het eigen productieproces en op eigen grond.
In jullie persbericht staat dat jullie een coöperatie willen zijn die met het gezicht naar de maatschappij staat.
Henk Bles: ‘We zijn in de eerste plaats een handelsplatform, een kennisnetwerk en belangenorganisatie hoe om te gaan met opbouwen en verhandelen van carbon credits. Maar daarnaast willen we ook een vooruitstrevende club zijn. Een club van boeren die met innovatieve methodes actief werkt aan regeneratieve landbouw. Alle leden van de Carbon Coöp committeren zich bovendien aan productie gerelateerde waarden als een hoog dierwelzijn, actief landschapsbeheer en verbinding met de maatschappij.’
Gaat Carbon Coöp ook meer zaken die beide sectoren aangaan collectief oppakken?
Pieter Vogels: ‘Dat is niet de doelstelling. Maar ik kan me wel voorstellen dat er mooie nieuwe dingen ontstaan uit de samenwerking van melkveehouders en akkerbouwers in deze club. Zaken als verwerking van restproducten, het produceren van eiwit van eigen land, minder transport, het lokaal aanwenden van meststoffen, gezamenlijke invulling van GLB-onderwerpen, er is genoeg te bedenken.’
Hoe reageren jullie coöperaties en verwerkers op het initiatief?
Pieter Vogels: ‘We hebben hier en daar al wat gesprekken gevoerd en aangegeven dat wij de credits graag in de keten willen houden. Dus dat de verwerkers koolstofrechten kopen van hun eigen boeren. Dat moet echter wel voor een marktconforme prijs. Kijk, FrieslandCampina betaalt nu een premie van 1,5 cent op verlagen van CO₂-uitstoot. Dat is hartstikke mooi, maar als je de verlaging van CO₂-productie op het melkveebedrijf gaat certificeren, en tot waarde brengt, kun je daar veel meer geld voor krijgen. Op dit moment worden er bedragen van ruim boven de € 100 betaald voor carbon credits. Zo’n credit staat gelijk aan het vermijden of opslaan van 1 ton CO₂.’
Je kunt het ook samen doen toch?
Pieter Vogels: ‘We willen het ook graag samen doen, maar wel ieder in z’n eigen rol. Leg je de regie bij de grote bedrijven neer dan wordt de opbrengst verdisconteerd in de prijs voor onze producten. Dat hoeft niet altijd slecht te zijn, maar het is niet transparant. Het is ook logischer om de koolstofrechten daar te houden waar het begint: de boeren. Ons doel is om de carbon credits aan onze verwerkers te verkopen. Zo maken we de hele keten groener en sterker.’
Dit artikel verscheen ook in Agrarisch Magazine 2023. Een printmagazine dat vanaf 30-12-22 verspreid is in Noord-Nederland onder melkveehouders, akkerbouwers en agribusiness.
