‘Brand bij de dieren, daar moet ik niet aan denken’

Visuele keuringen op brandveiligheid worden vanaf 2022 verplicht. Onder andere verschillende installaties met zonnepanelen zullen ondeugdelijk worden verklaard, waarschuwen experts. Het bedrijf van Jan van der Werff onderging al een keuring op de elektrotechnische installaties en hij doet het direct weer als het moet. ‘Voor de dieren moet het veilig zijn.’

Jan van der Werff (50) verhuisde als kind met zijn ouders vanuit Drachten naar Winschoten om daar te gaan boeren. In Drachten moesten ze wijken voor uitbreiding van industrieterrein en in 1999 moesten ze in Winschoten wijken voor de Blauwe Stad. Vervolgens streken ze neer in Ravenswoud op een bedrijf waar toen 165 koeien werden gemolken. Inmiddels runt Van der Werff een bedrijf met 350 melkkoeien en 160 hectare grond met zijn vrouw Anneke, twee medewerkers en krijgt hij hulp van de oudste twee dochters Helen en Floor die beide interesse hebben in het werk en het bedrijf.
De familie Van der Werff zat nog geen jaar in Ravenswoud toen het huis van Jans ouders in brand vloog. ‘Het was op dezelfde dag als de vuurwerkramp in Enschede, ik weet het nog goed’, vertelt Van der Werff. ‘De verhuisdozen stonden deels nog ingepakt. Die hebben we er grotendeels uit kunnen halen. Het huis is deels afgebrand, maar verder was er geen lichamelijke schade bij personen. Relatief liep dat dus heel goed af, maar de schrik zit er dan natuurlijk wel even in. Ik heb later dan ook meer dan eens gedacht: wat zou het erg zijn als dat je overkomt bij de koeien in de stal. Dat je die dieren dan hoort loeien in hun letterlijk en figuurlijk benauwde toestand. Daar moet je toch werkelijk niet aan denken.’

‘Veel installaties met zonnepanelen worden afgekeurd’

De aangescherpte regels voor keuringen op agrarische bedrijven gaan ingrijpende gevolgen hebben voor menig installatie met zonnepanelen op staldaken, waarschuwt Harry Zeewuster. ‘In het verleden zijn er verschillende installaties te pas en te onpas neergelegd zonder goed te kijken naar de geldende normen. Wie vóór 2015 zonnepanelen op het staldak heeft gekregen of na 2015 maar niet volgens de nu geldende NEN1010-voorschriften, heeft grote kans dat de keuringsinspectie de installatie afkeurt. Deze moet dan aangepast worden aan de huidige voorschriften om door te mogen draaien. Dit kan een kleine aanpassing betreffen, maar ook vergaande gevolgen hebben. Bijvoorbeeld dat alle panelen er af moeten en opnieuw moeten worden gelegd. Dat loopt vanzelfsprekend in de papieren.’

Verouderde stoppenkast

Toen hij door Agriland Assurantieadvies, zijn adviseur in risicobeheer, drie jaar geleden werd gevraagd om een visuele keuring uit te laten voeren, twijfelde hij dan ook niet lang. ‘Ik heb die keuring uit laten voeren en daaruit bleek dat hier en daar een draadje bloot lag, de compressor was iets mee, de aardlekschakelaar was een dingetje en een verouderde stoppenkast voldeed niet aan de eisen. Logisch want twintig jaar geleden gingen we anders om met installaties en eisen dan vandaag de dag. Ik heb er zelf weinig verstand van en begin er sowieso niet  zelf aan te prutsen. Het rapport heb ik mijn vaste installateur gegeven en die heeft die punten meteen verholpen. Als ik straks weer zo’n keuring moet doen, doe ik het weer zo. Want ik wil het voor onszelf en vooral voor de dieren gewoon veilig voor elkaar hebben. Je hoort het immers nog best vaak dat het misgaat, vooral door kortsluiting.’

Terugkerende keuringen

Harry Zeewuster van Agriland Assurantieadvies prijst Van der Werff om zijn houding. ‘Het is aan de ondernemer om de beste schutter voor doel te zetten. Jan doet dat goed. Hij schroomt niet om advies in te winnen op alle terreinen als hij dat nodig acht.’
Bij Van der Werff is eerder al een visuele keuring uitgevoerd omdat de totaal verzekerde som hier boven de € 5 miljoen ligt. Maar vanaf 2022 komt elk bedrijf verplicht aan de beurt. De regelgeving schrijft dan voor dat bedrijven met meer dan 100 koeien elke drie jaar een keuring moeten ondergaan en kleinere bedrijven elke vijf jaar. Verzekeringsmaatschappijen kunnen in sommige gevallen ook nog aanvullende eisen opleggen. ‘Daar kun je kritisch of sceptisch over doen, maar het komt voort uit het feit dat er tussen 2012 en 2020 gemiddeld 37 stalbranden per jaar waren’, licht Zeewuster toe. ‘Meer dan een miljoen dieren zijn daarbij omgekomen. Dat gebeurt wel meest in de intensieve veehouderij, maar net zo goed ook in de melkveehouderij komen stalbranden nog te vaak voor. Meestal door kortsluiting maar ook blikseminslag of trekker-ontbranding zien we helaas nog meer dan eens voorbij komen.’ 

Ongediertebestrijding

De nieuwe keuring, die vanaf volgend jaar verplicht wordt, zal voor alle stallen en gebouwen gelden en wordt ook strenger. ‘Waar de keuring van Van der Werff van drie jaar geleden nog onder de Scope 8 viel, wordt nu Scope 10 de norm. Dat betekent dat alle elektra nog grondiger bij langs wordt gelopen. Dat geldt dus zeker ook voor bijvoorbeeld zonnepanelen en de bijbehorend installatie (zie kader). Een ander voorbeeld is dat je als melkveehouder aan kunt tonen dat je aan ongediertebestrijding doet.’

‘Je hoort best vaak dat het misgaat, vooral door kortsluiting’

‘Dat laatste vind ik een goede zaak’, zegt Van der Werff. ‘Mijn melkmachinemonteur vertelt mij altijd dat de meeste storingen voortkomen uit knagende ratten en muizen aan kabels. Voor brand is dat natuurlijk ook een risico.’ Over zonnepanelen en de installatie hoeft de melkveehouder zich niet druk te maken want die heeft hij niet. ‘Ik wilde ze wel, maar ons transformatorhuisje was te licht. Daarvoor moest een kabel uit het dorp getrokken worden en werd het hele grapje € 30.000 duurder voor mijzelf. Dat werd mij wat te gortig.’ 

Zelfrijdende mengwagen

Een continu stroomvoorziening is voor hem wel belangrijk, mede omdat de koeien het jaarrond binnen blijven. ‘Ik vind de koppel inmiddels te groot om goed te kunnen weiden en zowel wij als de veestapel zijn dit systeem gewend. Als mijn dochters in de toekomst anders willen dan is dat te zijner tijd aan hen.’
De melkveestapel wordt dagelijks door de melkveehouder zelf gevoerd. Met een machine waar wel het nodige geld onder zit: een zelfrijdende mengwagen. ‘Maar eigenlijk valt dat ook mee’, zegt Van der Werff. ‘De aanschaf is hoog, maar ik werk al twintig jaar met zo’n machine. Elke zes jaar ruil ik deze in voor een nieuwe. Doordat de restwaarde hoog is, valt het herinvesteren mee. Zo’n machine is wel kwetsbaar en daarom verzeker ik ze altijd vijf jaar. Het laatste jaartje neem ik dan nog een gokje alvorens ik ze inruil.’
Adviseur Harry Zeewuster hoort het glimlachend aan. ‘Je moet de risico’s verzekeren die je niet kunt dragen, niet datgene dat je wel kunt dragen. Die regel telt bijna altijd. Maar voor brandrisico’s geldt dat je zeker weet dat de risico’s te groot zijn om te dragen. Helaas blijft het aantal stalbranden hoog. Op hogere premies zit niemand te wachten, vandaar dat het preventieve werken toe moet nemen. Onder andere dus via aangescherpte keuringen. Voorkomen is immers beter dan genezen. Die regel telt echt altijd.’