Een stalen grutto van enkele meters hoog staat sinds zondagmiddag in het weiland bij melkveehouder Bote de Boer in het Friese dorpje Tjerkwerd. Als dank voor hun jarenlange inzet voor weidevogels kregen De Boer en zijn gezin het kunstwerk aangeboden van de agrarische natuurvereniging in deze streek, Collectief Súdwestkust.
De melkveehouder heeft zijn melkveebedrijf in dienst gezet van weidevogels. Dat levert hem veel grutto’s, kieviten en tureluurs op. Het waterpeil op 12 hectare ouderwets greppelland is 90 centimeter omhoog gebracht, er zijn kruidenrijke mengsels ingezaaid, er wordt vaste mest gebruikt en het maaien wordt zo lang mogelijk uitgesteld. Zelfs het weiden wordt afgestemd op de weidevogels.
Zoeken naar verdienmodel
De extra inspanningen leveren De Boer veel maatschappelijke waardering op, maar, op de vergoedingen voor agrarisch natuurbeheer na, vooralsnog geen extra inkomsten. Voor de Planet Proof-melk van FrieslandCampina komt het melkveebedrijf niet in aanmerking omdat het volgens de gehanteerde berekeningen niet klimaatefficiënt genoeg is. Omschakelen naar biologisch is op dit moment ook geen optie, omdat de zuivelcoöperatie genoeg biologische melk heeft en nieuwe leveranciers op de wachtlijst zet. Bovendien twijfelt De Boer over zo’n overstap omdat de ruwvoerkwaliteit in ‘vogeltjesland’ noodzaakt tot de aankoop van veel eiwitrijkrachtvoer. ‘De kosten kunnen dan wel eens hoger uitvallen dan de opbrengsten’, zegt hij.
Eén grote proeftuin
Projectleider agrarisch natuur- en landschapsbeheer Jetze Genee van de Provinsje Fryslân mocht zondag samen met De Boer het beeld onthullen. Hij roemde de bedrijfsvoering: ‘Het lijkt op één grote proeftuin met een directie die bestaat uit de familie De Boer.’ Genee had echter ook oog voor de keerzijde. Die is dat het voor De Boer steeds moeilijker wordt om voldoende eiwitrijk voer van het land te halen en de koeien aan de melk te houden. Vooral in de wintermaanden is er flink eiwitrijk krachvoer nodig om de melkproductie nog enigszins op niveau te houden. ‘De bedrijfsvoering is niet altijd even rendabel als je zoveel moet laten voor de vogels. Het zou mooier zijn als het bedrijf beloond wordt voor al die extra inspanningen’, zo zei Genee. De provincie zelf zoekt mee naar oplossingen en kijkt daarbij onder andere naar Europese landbouwgelden.
Documentaire over grutto
Ronny Cuperus, gebiedscoördinator van het Collectief Súdwestkust, initieerde de komst van het stalen kunstwerk. Het onderzoeksteam van de Rijksuniversiteit Groningen, dat enkele jaren geleden een tijdelijke houten grutto op het land plaatste met de tekst ‘Bote’s Paradijs’, inspireerde hem. Met financiële steun van verschillende organisaties lukte het om tot een nieuw kunstwerk te komen. Henk Lakeman van Metalbird is de maker.
Bij de onthulling van het beeld was een televisieploeg van Human aanwezig. Regisseur Barbara Makkinga maakt een documentaire over de grutto als symbool voor landbouwtransitie. De toekomstige ontwikkeling van het melkveebedrijf van De Boer wordt in deze documentaire gevolgd. Uitzending op televisie staat gepland voor 2023.
