Geachte heer Rutte, of mag ik Mark zeggen? Via deze weg wil ik als landbouwer graag wat aan je voorleggen.
De spanning is om te snijden bij mij en mijn collega’s. De een vecht, de ander gooit de handdoek in de ring, een derde steekt zijn kop in het zand. Er hangen inmiddels behoorlijk wat zwaarden van Damocles boven de landbouw. Het ergste van alles is dat we geen toegevoegde waarde meer zien voor onszelf in Nederland. Het maakt dat ik mij voel als de grote ongewenste, de Judas van de samenleving.
Nederland was als land op veel fronten lange tijd zeer succesvol, niet in de laatste plaats dankzij de landbouw. Handel en handel van landbouwproducten zat en zit ons in de genen. Nog maar vijftien jaar geleden werden we gezien als de beste. Een voorbeeldland, met een geweldig politiek systeem, uitmuntende zorg en enorme welvarendheid. Er was geen nee te koop in Nederland.
Ik benadruk opnieuw dat landbouw hier een belangrijke rol in heeft gespeeld. Voedsel was goedkoop waardoor de lonen in andere sectoren laag konden blijven. Zo zorgden we er jarenlang voor dat de industrie internationaal zeer competitief was. Vol gas gingen we door met overal de beste in willen zijn: het meeste produceren, de scherpste normen voor waterkwaliteit hanteren, de meeste handel drijven en ook nog eens maximaal natuur beheren in onze groene metropool. Op die postzegel, die stiekem wel steeds drukker werd met mensen.
Ergens onderweg, beste Mark, zijn we vergeten keuzes te maken. Wie is Nederland en wat is ons verhaal? Hoe willen we ons geld de komende dertig jaar gaan verdienen? Hoe willen we dat de wereld ons ziet? En waar zijn we nu echt goed in?
We kunnen inmiddels concluderen dat we – door overal de beste in te willen zijn en niet tijdig keuzes te maken – radicaal vastlopen. Nederland zit in een identiteitscrisis, met als gevolg dat de sturing volledig zoek is en niemand het meer begrijpt waar ons land voor moet staan. Op het provinciehuis hebben we de mond vol van circulair, klimaat en natuur. Tegelijkertijd koersen we overal vrolijk door op maximalisatie van economische groei binnen het bestaande systeem. Dat is exact de reden waarom rechters moeten beslissen waar het heen moet in dit land.
Het is pijnlijk om te constateren, maar zolang we in Nederland geen idee hebben wie we willen zijn, komen we ook niet tot oplossingen voor ons impasses. Want in algemene zin is de crisis met hoge inflatie die nu op ons afkomt het gevolg van een gebrek aan visie. Waar wil je heen met dit land? Welke rol zie je voor de landbouw? Antwoord geven op die vraag dwingt tot keuzes en perspectief. Wat moet ik nu met ‘Niet alles kan overal’? Daar kan ik als boer niks mee, laat staan dat het inspireert tot nieuwe verdienmodellen.
Beste Mark, de landbouw heeft behoefte aan een helder, nieuw verhaal. ‘Wij worden de meest circulaire landbouwsamenleving van de wereld’. Daar zou ik als ondernemer wel wat mee kunnen. Ik denk toch dat je eens serieus moet gaan kijken of visie ook wat voor jou is. Want een heel klein beetje zou ons al helpen op dit moment.
