Volop melk en groen gas produceren en op gebied van lage milieu-impact voorop blijven lopen. Dat wil melkveehouder Arjan Stokman (30). Hij denkt dat de Lely Exos én meer uitgekiend gaan voeren op basis van data het bedrijf in Koudum verder brengt.
‘Mijn vader en ik zitten qua denken redelijk op één lijn, maar niet altijd en dat is ook niet erg. Als zich een interessante ontwikkeling voordoet, gaan we het onderzoeken en bespreken. Dat we met ons bedrijf staan waar we nu staan, is volgens mij niet het resultaat van een langetermijnvisie. Het is meer angst om stil te staan dan echt een visie hebben. Het is altijd meer zo gegaan van: er komt een kans voorbij, dan maak je een businesscase – gewoon op een excelletje – en als dat interessant lijkt, ga je ermee verder.’
Voeren met de Lely Exos
Decennialang al is het bedrijf van de familie Stokman bezig met het vergroten van de duurzaamheid. Dat gebeurt onder andere door samenwerking met verschillende bedrijven en organisaties, zoals McDonalds. Zo is het bedrijf Flagship Farmer voor de fastfoodketen. Flagship Farmers zijn een 30-tal wereldwijd geselecteerde agrarische bedrijven, die voortdurend op zoek zijn naar mogelijkheden voor verduurzaming en verbetering van hun bedrijf. Deze bedrijven delen kennis met collega’s wereldwijd, maar ook met consumenten. Via FrieslandCampina, dat zuivelproducten levert aan McDonalds, kwam de maatschap Stokman in deze positie. Ook probeert het bedrijf voorop te lopen bij het toepassen van de nieuwste technische innovaties. Zo gaat Stokman vanaf eind september automatisch vers gras voeren met de Lely Exos, wat een fikse besparing op krachtvoer en de CO2-uitstoot moet bewerkstelligen.
‘Zorg voor positieve energie’
Naam: Arjan Stokman
Plaats: Koudum, in maatschap met ouders Anton en Tiny
Bedrijf: 280 koeien op zes melkrobots, 215 ha land, waarvan 41 ha natuurland. Groen gas leverancier. Samenwerking met melkveehouder in Workum, die land inbrengt in de maatschap
Visie: Milieu-impact melkproductie verder terugdringen tot laagste ter wereld. Partnerships versterken en opbouwen. Zorg voor positieve energie en blijf genieten als boer.
Acties: Doorgroeien naar 300 melkkoeien, verhogen energieproductie, verlagen krachtvoerkosten en uitstoot broeikasgas door voerproeven en automatisch vers gras te voeren met Lely Exos
‘Een paar jaar terug investeerden we in twee grote sleufsilo’s. Als we toen hadden geweten dat de Exos zou komen, denk ik niet dat we die silo’s op deze manier hadden gebouwd.’ Omstandigheden veranderen voortdurend en daar proberen wij op in te spelen, wil Arjan er maar mee zeggen. ‘Ook al denk je in eerste instantie: dit is niks voor mij: ga het toch onderzoeken. Voor hetzelfde geld mis je een mooie kans. Ik zeg wel eens: ‘Als je nooit wat probeert, is er ook nooit succes.’ Het vermogen om voortdurend nieuwe dingen uit te proberen en mislukkingen op de koop toe te nemen, dus eigenlijk flexibel zijn, is denk ik toch wel de kern van succesvol ondernemen, meer nog dan het hebben van een langetermijnvisie.’
Geen mestafzet? Pak de telefoon
‘Derogatieverlies is voor alle melkveebedrijven een klap. Ook wij moesten onze weg vinden in de mestafzet. Ik heb gewoon mijn telefoon gepakt en ben gaan bellen, net zo lang totdat zich een kans voordeed. Dat kost tijd, maar nu is het wel geregeld en gaat onze mest rechtstreeks naar een akkerbouwbedrijf. Ik hoop wel dat er snel duidelijkheid komt over renure, dan kunnen we daarmee aan de gang en met de nieuwste technieken op gebied van stikstofstrippers wellicht ook iets doen aan de mestafzetkosten.’
‘Flexibel zijn is de kern van ondernemen’
Verbinding met maatschappij
De ‘beroemde’ Jakoezie, de Vrije Keuze-stal met speelheuvel, met een monovergister groen gas leveren aan heel Koudum, het zijn stuk voor stuk onderwerpen die maatschap Stokman heeft opgepakt om verbinding te houden met de maatschappij. ‘Ik heb er voor gekozen om in het drukke en dichtbevolkte Nederland boer te zijn. Terwijl ik weet: in het buitenland kan ik veel meer geld verdienen met grootschalig en efficiënt boeren tegen een lage kostprijs. Maar ergens vind ik dat ook een beetje saai. Die kostprijs krijg je toch nooit naar nul. Ik vind het veel avontuurlijker om in Nederland, een van de rijkste en meest dichtbevolkte landen ter wereld, met allemaal mensen die wat vinden van hoe wij het moeten doen, mijn weg als boer te vinden. Dat is vaak best complex, maar ook gevarieerder.’
Kansen ontdekken kost tijd
Nieuwe kansen ontdekken kost tijd, weet Stokman inmiddels uit ervaring. ‘Je moet als ondernemer zorgen dat je daar ook daadwerkelijk tijd en ruimte voor vrijmaakt. Dat is wel een valkuil, want je bent vaak meer dan je lief bezig met uitvoerend werk. Daarom zitten wij met twee fulltime medewerkers nu bewust ruimer in de arbeid. Dit zijn mensen die het hele bedrijf kunnen runnen en dat geeft heel veel rust. Dan kun je je ook écht verdiepen in nieuwe projecten.’
Voorbeelden zijn de monovergister en de Lely Exos, maar ook de methaanproeven die de maatschap Stokman, in samenwerking met partners uit de agribusiness, uitvoert. De koeien moeten blazen, net als bij een alcoholtest. Tweemaal per dag wordt de methaanvrijgave vanuit de koeienmaag gemeten. Dit gebeurt via een innovatieve meettechniek. Vervolgens kunnen de effecten van nieuwe voeradditieven op de methaanuitstoot worden gemeten. Stokman staat open voor meer van dit soort proeven op gebied van voeropname en additieven en sluit niet uit dat hij een deel van zijn bedrijf hiervoor ook gaat inrichten. ‘Ik vind dat interessant, maar het is ook echt belangrijk. Kijk, stikstof is een enigszins verzonnen probleem, maar methaan is als broeikasgas 34 keer sterker dan CO2 en is gewoon een serieus probleem. Dat we dat als melkveesector fors kunnen reduceren, zie ik als een kans om als Nederlandse melkveesector ook echt koploper te blijven in de wereld.’
Dit artikel verscheen mids september 2024 in magazine Agrarische Schouw.
