‘Wij combineren de kracht van het Ierse systeem van maximaal grasgebruik met het Deense systeem: alle koeien op stal met een zo eenvoudig mogelijk beheer om tot een maximaal efficiënte productie te komen.’ Aldus de broers Ruurd (40) en Atze Thomas Abma (33) in Jubbega. Ze laten het lage-kosten-systeem door hun hele bedrijfsvoering terugkomen.
Krachtvoerstations of een voermengwagen zijn in geen velden of wegen te bekennen. Ruwvoer wordt met een eenvoudige blokkenwagen gevoerd. Aan melkcontrole doen ze niet en alle rietjes komen van slechts vier stieren. ‘Keep it simple, dat is onze strategie. Dat hebben we van huis uit meegekregen en het is een systeem dat voldoet. Het draait maar om één ding: een hoge graslandproductie efficiënt omzetten in melk.’ Dat doen ze door volop te zomerstalvoeren, twee- tot driemaal daags. ‘Daarmee heb je geen inkuilkosten of voerverlies.’
Veel dingen weglaten
Het melkveebedrijf van de broers Ruurd en Atze Thomas Abma ligt er ‘vrij en blij’ bij in Zuidoost-Friesland. De melkveestal met 376 boxen stamt uit 2009. Rondom is er de weidsheid van grasland, zo ver het oog strekt. De boerderij wordt gekenmerkt door een goedkope strategie, die zich manifesteert in een eenvoudig beheer waar veel dingen worden weggelaten. ‘Niks meer uitgeven dan nodig is’, typeert de nuchtere Atze Thomas de strategie.
Broer Ruurd vult aan: ‘Twee weken geleden is de graskuil weer gestoken. Dan vraagt de monsternemer: nog steeds het goedkoopste, dus helemaal geen mineralen? En dan zeggen wij: ja, want de koeien doen het prima op alleen graskuil, mais en twee- tot driemaal daags vers gras voor het voerhek.’
‘Lol houden in het boeren’
Naam: Ruurd en Atze Thomas Abma
Plaats: Jubbega
Bedrijf: 365 melkkoeien, 40-stands buitenmelker, 3 miljoen kilo melk, 167 ha land, waarvan 16 ha natuurland.
Visie: Het blijven ontwikkelen van de sterke punten van het bedrijf: lage kosten door eenvoudige handelingen en veel werk in eigen beheer. Proberen het bedrijf zo flexibel mogelijk te houden. Lol houden in het boer zijn door uitdaging te zoeken.
Acties: Nog meer ruwvoer omzetten in melk. Continu onderzoek doen naar ontwikkelingen, verken en bereken oplossingen hiervoor. Als de business case klopt, dan wel implementeren.
Op basis van het ureumgetal en het zeven van mest baseren ze hun voermanagement. Het krachtvoer wordt verstrekt in de 40-stands buitenmelker, die volgens Ruurd dan misschien wel oogt als een luxe investering, maar door z’n plaatsing juist zeer efficiënt is in tijd en aantal handelingen dat in korte tijd kan worden verricht. ‘Dus ook die melkstal past in onze strategie van ‘keep it simple’.’
Hetzelfde geldt voor de stokoude jongveestal, die van oude materialen aanelkaar hangt. ‘Jaarlijks is hier vanuit de landbouwschool een kenniscarroussel, waarbij de leerlingen een checklist afvinken of het voldoet aan de moderne eisen qua ventilatie en dergelijke. Alles wat we doen is fout volgens de theorie. Maar ze schrijven ook op dat de kalveren er wel goed uitzien. Dat kun je zelf ook zien toch’, glimlacht Ruurd stoïcijns.
Alle werk zelf doen
Om de kostprijs laag te houden, doen ze als echt familiebedrijf alle werkzaamheden zelf, van insemineren tot en met het inkuilen. Alleen het mais hakselen en het kraanwerk besteden ze uit. Een belangrijk motto van het bedrijf is: ‘Haast je als je tijd hebt, dan heb je tijd als je haast hebt.’ Vier dagen per week is er een medewerkster. Om grip te houden op de kerncijfers worden alle administratieve werkzaamheden eveneens in eigen beheer uitgevoerd. ‘Bij alles wat we doen, tellen en rekenen we zelf. Daar baseren wij onze beslissingen op.’
Op het bedrijf worden 365 melkkoeien op 167 hectare grond gehouden. Ruim 100 hectare ligt direct rond de boerderij, ruim 50 hectare op 8 kilometer afstand bij Gorredijk. Daarnaast hebben ze 16 hectare natuurgrond. In 2020 is er op 5 kilometer afstand in Oudehorne een gezamenlijke locatie bijgekocht, die gelijktijdig weer is afgesplitst. Hun ouders Jentje en Jelkje en hun middelste broer Wiebren boeren hier en hanteren een soortgelijke kostprijsstrategie. Zo gingen de melkrobots op dit bedrijf er meteen uit.
Vader Jentje (66) pendelt dagelijks heen en weer tussen beide bedrijven. Op gebied van zowel arbeid als mechanisatie wordt er volop samengewerkt tussen beide bedrijven, wat ook helpt om de kostprijs laag te houden. Het lokale mechanisatiebedrijf is er al helemaal op ingespeeld en stuurt gesplitste facturen. Ook heeft de familie samen met twee andere collega’s een samenwerking op gebied van mechanisatie in de maisteelt. Overtollige mest wordt afgezet bij drie akkerbouwers.
Bedrijf moet flexibel blijven
Ze hebben zich wel verdiept in een monomestvergister, maar kiezen hier vooralsnog niet voor. Een van de redenen is dat ze flexibel willen blijven in hun bedrijfsvoering. ‘De bedrijfssplitsing die we in 2020 hebben gemaakt, was met een monomestvergister op het erf een stuk moeilijker geweest.’ Ze hopen dat er een vorm van derogatie terugkomt. ‘Slechts 170 kilo stikstof uit dierlijke mest is op deze zandgrond ontoereikend; daarmee houden we de grond niet in productie. Mais verbouwen wordt dan een overweging, maar daarmee wordt het er milieu- en kostprijstechnisch niet beter op. Beter is een beetje meer mest op grasland toestaan. Dan hou je de kringloop regionaal en de kostprijs laag.’
‘Keep it simple. Dat hebben we van huis uit meegekregen en het voldoet’
De Abma’s zijn al meer dan tien jaar lid van de European Dairy Farmers (EDF) en Ruurd is inmiddels bestuurslid. ‘Het sparren over cijfers en strategie in deze club helpt ons echt verder in denken of het aanscherpen van onze strategie.’ Het is voor hun duidelijk dat de kostprijs wereldwijd omhoog gaat en dat schaalvergroting daarvan een logisch gevolg is.
‘Doelmatig melk produceren binnen redelijke werktijden, dat is wat we hier blijven proberen te doen.’ Lol houden in het boeren is daarbij ook een hele belangrijke, vinden de broers. ‘Het moet je hobby ook wat zijn, anders hou je het niet vol’, denkt Ruurd. Atze Thomas: ‘En op zoek blijven naar uitdagingen. Nog scherper boeren of meer melk uit ruwvoer halen. Ook haal ik veel plezier uit een geslaagde oogst.’ Ruurd: ‘Ik sta tijdens het klauwbekappen regelmatig met oortjes in om een debat in de Tweede Kamer te volgen. In vind het interessant en dan blijf ik bij van wat er speelt.’
Dit artikel verscheen mids september 2024 in magazine Agrarische Schouw.
