Schaar koeien in op een weideperceel als het driebladstadium is bereikt en breng de veestapel elke shift op een nieuw vers perceel. ‘Zo beloon je de dieren, creëer je de meeste grasgroei en minste verliezen’, betoogt Ivor Awty. De Australische uitvinder van de Pature Reader lichtte zijn visie onlangs toe in Warstiens.
Op uitnodiging van kenniscoöperatie Niscoo kwam Ivor Awty (69) eind mei een week naar Noord-Nederland. Awty heeft jarenlange ervaring met weiden van grotere en kleiner koppels op onderzoekscentra in de staat Victoria in Zuidoost-Australië, is uitvinder van de Pasture Reader (zie kader) en werkt inmiddels al jaren als zelfstandig consultant.
Volgens hem geldt wereldwijd dat veel melkveehouders in de stal het voeren consistent en gedegen uitvoeren terwijl ze verwachten dat het in de weide vanzelf moet gaan. ‘Dat is onterecht, maar je kunt koeien veel leren en het jezelf daarmee makkelijker maken. Als je je systeem op orde brengt en consistent werkt, kun je ook in Nederland wel richting de 15 ton drogestof van een grasperceel winnen. Om zover te komen, moet je echter wel begrijpen hoe gras groeit en hoe het reageert op jou handelen als melkveehouder.’
Driebladstadium is optimum
Volgens Awty begint goede weidegang met vruchtbaar land met een goede toestand van fosfaat, PH en voldoende goede grassen. ‘Als je dat up to date hebt en houdt, ga je aan de slag. Verdeel je weidepercelen in verschillende stukken.
Oorsprong Pasture Reader in mijnbouw
Ivor Awty werkte tot het begin van deze eeuw meerdere jaren als onderzoeker op tien onderzoeksboerderijen. Daarin deed hij veel onderzoek naar optimalisatie van weidegangsystemen. Hij raakte overtuigd dat met gerichte bijvoeding 80 procent van de melkproductie uit weidegras mogelijk was. Daarvoor was echter ook nodig om de grasgroei continu te monitoren om zo het juiste inschaarmoment per perceel en de verdeling steeds goed te kunnen bepalen. ‘Ik liep mij het schompes door al die metingen en dacht: dit moet anders’, vertelt Awty.
Hij dacht terug aan de sonartechnieken die hij inzette in de mijnen waar hij eerder in zijn carrière werkzaam was. ‘Het lukte om met deze techniek ook het drogestofpercentage van gras goed in beeld te krijgen. Dit hebben we verder uitgewerkt en zo is de Pasture Reader ontstaan. Door de jaren heen is het systeem verfijnd. Nu kun je na een ritje rijden de gegevens direct downloaden en op je laptop of PC direct en overal uitlezen.’
Het systeem is ook in Nederland onder de naam Pasture Reader Holland op de markt. Awty vertelde erover tijdens zijn recente bezoek aan Nederland, maar vooral over zijn visie op optimaliseren van weidegang. Op uitnodiging van kenniscoöperatie Niscoo ging hij op het melkveebedrijf van familie Kooistra in Warstiens op praktische wijze de fijne kneepjes van het weiden bij langs.
Dat kan eenvoudig met behulp van stroomdraad. Liefst deel je het zo in dat alle percelen de grootte hebben voor voldoende grasaanbod voor één shift tussen twee melkbeurten. Lukt dat praktisch gezien niet, dan maak je het zo dat de koeien er maximaal driemaal achter elkaar terugkomen. Inscharen doe je als het gras het driebladstadium heeft bereikt. Wordt het gras langer en komt het in het vierbladstadium, dan sterft het onderste eerste blad af. Dit zorgt dan nog wel voor vulling in de koeienpens, maar niet meer voor voederwaarde. En dat is zonde.’
Korter inscharen dan het driebladstadium is volgens Awty niet wenselijk omdat het gras dan nog niet haar optimale punt heeft bereikt en het de hergroei beperkt. Hij licht toe: ‘Kort gras is voor de koe het meest smakelijk. Als je bijvoorbeeld standweiden toepast of rotatieweiden waarbij de koeien vaker dan drie dagen achter elkaar terugkomen op eenzelfde perceel, grazen ze het jonge gras af wat net weer boven komt. Het nadeel daarvan is niet alleen dat het gras boven de grond niet doorgroeit en dus minder wordt benut, maar ook de wortels van de grasplant groeien minder. Door kort jong gras te laten afgrazen, laat je als het ware de energie uit de plant wegvreten. Dat maakt dat de wortels zich niet stevig zetten en hergroei minder vlot gaat.’
Standweiden is om deze reden wat Awty betreft uit den boze en als het kan moet je volgens hem altijd kiezen voor stripgrazen. Om dit optimaal te laten functioneren, is het volgens hem zaak om de koe te leren dat zij in het land altijd vers gras gepresteerd krijgt en tussendoor in de stal smakelijke bijvoeding.
Golfbal na uitscharen
‘Je moet toewerken naar een systeem waarin je de koeien steeds beloont. De percelen maak je zo groot dat alles afgeweid wordt. Dat betekent ongeveer een grashoogte van vijf centimeter.’ Awty geeft de letterlijke vuistregel mee om een vuist op de grond te plaatsen en dan te proberen het gras te plukken. ‘Als dat lukt, staat er nog te veel gras. Je kunt ook een golfbal meenemen en die voor je uitrollen. Als die zichtbaar blijft, is het gras voldoende kort afgegraasd. Als je bij een volgende ronde dood gras in een perceel ziet, weet je ook dat het de vorige keer niet kort genoeg is afgegraasd.’
‘Met té veel bijvoeren, creëer je te veel verliezen en extra kosten’
De koeien worden uitgeschaard en gaan naar de melkstal. In of bij de stal krijgen ze altijd smakelijke bijvoeding gepresenteerd. Zo worden ze gestimuleerd vlot uit het land naar de stal te komen. ‘Als je dit één keer bij de koeien tussen de oren hebt, hoef je alleen nog maar even te toeteren of iets dergelijks. De koeien komen dan vlot.’
Vervolgens gaan de koeien na melken en de bijvoeding weer naar een nieuw perceel waar ze een nieuw afgemeten portie vers gras krijgen aangeboden. ‘De koeien weten snel genoeg dat ze ook in het land weer een vers en smakelijk portie krijgen aangeboden en zullen daarom ook weer uit de stal vlot naar het land willen.’
Om dit systeem goed te laten draaien, is het wel essentieel om niet té veel bij te voeren op stal. ‘Vorig jaar ben ik ook in Nederland geweest en toen heb ik wel begrepen dat veel Nederlandse melkveehouders gewend zijn om ruim bij te voeren op stal. Ze nemen het zekere voor het onzekere, denken ze. Echter, daarmee span je het paard achter de wagen.
Enerzijds wordt het weidegras minder benut en anderzijds ben je veel duurder aan het voeren dan nodig. Al dat voer dat je in de stal voert, is eerst vaak al extra gewonnen van het land om het vervolgens in overvloed voor het voerhek te brengen. Het kost tweemaal extra brandstof. Dat is zonde en kost geld.’
Jongvee trainen
In het hoogseizoen groeit gras volgens Awty gemiddeld in 21 dagen naar het driebladstadium, 7 dagen per blad. Vanzelfsprekend heeft het weer en de tijd in het jaar daar invloed op. Met de inzet van een paar meer en minder percelen voor de rotatie kun je daar volgens hem in sturen. Percelen die drie keer geweid zijn, worden daarna gemaaid om weer schoon door te gaan voor een volgende ronde. ‘Deze principes zijn in Australië en Nederland niet echt anders. Dat geldt daarom ook voor de structuren die je kunt aanbrengen en hoe je de dieren traint in jouw systeem. Koeien zijn gewoontedieren en gevoelig voor een terugkerende beloning. Dat kun en moet je bij het jongvee al leren. Pinken kun je ook prima elke dag op een perceel laten grazen om ze tussendoor op een gezette tijd kort in de stal te halen en bijvoorbeeld een kilo krachtvoer te verstrekken. Of dat extra tijd en werk kost? Ja natuurlijk, maar het is onderdeel van je gehele bedrijfsstructuur om weidegang serieus te nemen en er ook echt een goed saldo mee te behalen.’
