Familie Jongsma melkt in het Friese Oudehorne op twee nabijgelegen locaties. Op de thuislocatie wordt dit jaar een flinke optimalisatieslag doorgevoerd. Volgend jaar hopen de melkveehouders de grens van 6 miljoen kilo melk te passeren.
Het is maandagochtend 14 november als er op het melkveebedrijf van familie Jongsma in Oudehorne hard wordt gewerkt aan het inpassen van zes nieuwe Lely A5-melkrobots. De huidige vijf A2-robots – die nu nog in een tijdelijke opstelling op de roostervloer staan – worden vervangen. De zes nieuwe melkrobots staan in een ‘treintje’ opgesteld. Het is een indrukwekkend gezicht. Op dat moment is de planning de robots rond 1 december dit jaar in gebruik te nemen. Twee weken voorafgaande daaraan wordt in de lange robotstraat de coating op de vloer aangebracht.
De koeien krijgen tijdens het melken twee soorten brok aangeboden. Met tijdelijk liefst elf melkrobots in de stal zijn er op vele tientallen meters voervijzels geïnstalleerd, waarvan een deel in bruikleen is afgegeven. Bij het zien van de grote wirwar aan vijzels begint het bijna te duizelen. Dankzij een fraai staaltje vakwerk van W.H. Van der Heide Voedertransport en Opslagsystemen vindt het krachtvoer z’n weg naar de robots. In verband met de beperkte hoogte is gekozen voor een uitgekiend schroefvijzelsysteem. De robots zijn allemaal uitgerust met een sensor, zodat ze altijd gegarandeerd voorzien zijn van brok.
Over op robots na ruiming bedrijf
Familie Jongsma stapte al in 1999 over op robotmelken. De 28-stands driehoekmelkstal – die dan nog maar negen jaar oud is – maakte plaats voor drie melkrobots. In 2005 volgde de vierde robot, waarna in 2017 de vijfde robot in gebruik werd genomen. ‘Robotmelken lokte ons aan, maar we hadden nooit gedacht dat we toen al zo snel de overstap zouden maken’, blikt Fedde Jongsma terug.
In 1998 wordt het melkveebedrijf van de Jongsma’s zwaar getroffen door de IBR-affaire. ‘Het IBR-vaccin van Bayer bleek vervuild en ons hele bedrijf moest worden geruimd’, vertelt Fedde Jongsma. De melkveehouders krijgen uiteindelijk 80% van de geleden schade vergoed. Ze zien op dat moment geen heil in een juridische strijd om volledige compensatie te eisen. ‘Dat was uitgelopen op een langjarig gevecht. Daar pasten we voor’, zegt Fedde Jongsma. Samen met zijn broers besloot hij in die periode om de melkstal te vervangen voor de eerste melkrobots.
Optimalisatieslag
De inpassing van zes nieuwe melkrobots gaat gepaard met een flinke optimalisatieslag. De bestaande stal wordt in feite helemaal opnieuw ingericht. ‘We hebben roosters vervangen, nieuwe ligboxen geplaatst en het strohok in het midden van de stal vervangen voor een nieuwe separatieruimte’, somt Arjen op. Zijn oom Olke Jongsma vult aan: ‘En bij mij op de jongveelocatie hebben we een nieuwe mestsilo geplaatst.’ De Jongsma’s investeerden € 1 miljoen in de aanpassingen. ‘Met veel eigen arbeid hebben we veel geld bespaard’, zegt Olke Jongsma.
De koeien worden straks gehouden in twee groepen, met drie robots per groep. ‘Voorheen werkten we met vier groepen’, vertelt Arjen Jongsma. Olke Jongsma: ‘We kunnen een eventuele robotstoring nu gemakkelijker opvangen. Voorheen moest er direct iemand langskomen, om te voorkomen dat een hele groep stillag.’
Met het aanpassen van de indeling zijn de looplijnen een stuk verbeterd. Een tekening van Vetvice vormt de basis voor de gekozen routing. ‘We waren in oude situatie altijd veel tijd kwijt met het omjagen van vee. We hadden geen vaste plek voor het behandelen van dieren’, vertelt Olke Jongsma. Met een separatieruimte achter de robotstraat is het veel makkelijker om koeien te separeren en te behandelen. Met een extra melkrobot gaat de bezetting straks terug van 65 naar 55 koeien per robot. Het aantal melkbeurten gaat daarmee van ruim 2,5 naar bijna 3, zo is de verwachting. De melkveehouders willen in de nieuwe situatie doorgroeien naar 6 miljoen kilo melk op jaarbasis. De verwachte productie van dit jaar is 5,5 miljoen kilo melk.
Twee melkstromen
De melkveehouders besteden het voeren uit. Het landwerk doen ze zelf, uitgezonderd mais hakselen en spuiten. ‘Arbeid is bij ons geen probleem. Dat is de kracht van ons bedrijf’, zegt Olke Jongsma. De melk van de Jongsma’s gaat naar A-ware. Op de thuislocatie leveren de melkveehouders VLOG-melk. De koeien op de andere locatie worden geweid. De melk gaat daar mee in de AH-melkstroom. Richting de toekomst overwegen de melkveehouders op termijn de melkstal op die locatie ook te vervangen voor melkrobots.
‘Met eigen arbeid hebben we veel geld bespaard’
‘Het zou dan om vier robots gaan, zoals het nu lijkt. Maar dat is niet iets wat op korte termijn staat te gebeuren’, aldus Arjen Jongsma, die erop wijst dat de optimalisatieslag volgend jaar wordt doorgezet met het vervangen van roostervloeren en het plaatsen van een ventilatiegordijn in de zijwand van de stal. De melkveehouders willen dan het zomerstalvoeren ook weer oppakken. Vanwege de hectiek in de stal hebben ze dat dit jaar overgeslagen.
Terug uit Zweden op het familiebedrijf
Tot een paar jaar geleden wordt het bedrijf gerund door vijf broers Jongsma: Jelle, Jochem, Fedde, Olke en Hans. Jelle (3 jaar geleden) en Jochem (vorig jaar) hebben inmiddels een stap terug gedaan. Intussen staat de volgende generatie klaar om het bedrijf voort te zetten. Linda Jongsma (38, dochter van Fedde) en haar neef Arjen Jongsma (26, zoon van Hans) gaan op termijn samen het bedrijf runnen. In 2017 sorteerden de melkveehouders voor op de toekomst. Ze kochten het bedrijf van de buurman en hebben er daarmee plots 100 hectare en 180 melk- en kalfkoeien bij. Na een avontuur in Zweden besluit Linda Jongsma in die periode terug te keren naar Friesland. ‘Linda en haar vriendin Bettina runden in Zweden hun eigen melkveebedrijf. Ze hielden 70 melk- en kalfkoeien op een grupstal’, vertelt Fedde Jongsma namens zijn dochter die tijdens het gesprek niet aanwezig is.
De Jongsma’s houden op dit moment 580 melk- en kalfkoeien en bijbehorend jongvee op drie locaties. Het rollend jaargemiddelde is 9.500 liter, met 4,20% vet en 3,57% eiwit. Bij het bedrijf hoort 319 hectare. Er wordt op twee locaties gemolken. Het jongvee wordt gehouden op de boerderij van Olke Jongsma.
In de praktijk komt het er op neer dat Linda het overgenomen bedrijf van de buurman runt. Daar worden nu 220 koeien gemolken in een traditionele melkstal (2×12). Arjen Jongsma focust zich op het familiebedrijf op de thuislocatie.
Olke Jongsma heeft geen opvolger en zet straks een stapje opzij. Zijn broers Hans en Fedde gaan voorlopig nog wel even door. ‘We zetten het werk met meerdere mensen rond’, vertelt Arjen Jongsma, wiens broertje Jurjen op de loonlijst staat. Datzelfde geldt ook voor Bettina, de vriendin van Linda. Ook zzp’er Leon Huisman werkt mee op het bedrijf.
