Tijdens de stikstofcrisis is er veel aandacht voor de Lely Sphere. Met dit circulaire stalsysteem moet het lukken om de ammoniakemissie uit de stal tot 70% terug te dringen, claimt Lely. De eerste Sphere in Noord-Nederland laat nog even op zich wachten, zo laat Farm Management Specialist Ellen Schmeitz weten.
De Lely Sphere staat volop in de schijnwerpers. Tijdens de Rundvee Mechanisatie Vakdagen in Hardenberg sleepte Lely met de Sphere eind oktober de Innovatie Award Publieksprijs in de wacht. De stikstofcrisis heeft de belangstelling voor het circulaire stalsysteem aangewakkerd. Met de Sphere is het mogelijk de ammoniakemissie in de stal tot 70% te reduceren, zo is gebleken in RAV-teststallen.
Op de zogenoemde RAV-lijst (Regeling Ammoniak Veehouderij) heeft het systeem in 2021 een voorlopige emissiefactor van 3,6 NH3 per dierplaats per jaar gekregen. ‘Het is wachten op publicatie van de definitieve emissiefactor’, vertelt Ellen Schmeitz, Farm Management Specialist Lely Sphere. Schmeitz hoopt dat de definitieve emissiefactor binnen enkele maanden wordt gepubliceerd.
Project met 96 Spheres
Volgens de laatste tussenstand (begin november) draait de Lely Sphere inmiddels op 22 melkveebedrijven. Er zijn vier systemen in aanbouw. Het gros van de installaties draait in Zuid-Holland en Noord-Brabant, nabij de productielocatie in Maassluis. FrieslandCampina, Rabobank en Lely maakten afgelopen zomer bekend dat zij er samen voor willen zorgen dat er versneld 96 Lely Spheres gaan draaien in Nederland. De melkveehouders die aanhaken bij de gezamenlijke ambitie van FrieslandCampina, Rabobank en Lely kunnen rekenen op gunstige levervoorwaarden. Lely geeft korting op de aanschaf, FrieslandCampina zorgt voor een plus op de melkprijs en Rabobank stelt een gunstig leningsvoorwaardenpakket samen. Over hoe die gunstige voorwaarden er exact uitzien, laten de drie partijen zich nog niet concreter uit. Wel moge duidelijk zijn dat onder melkveehouders veel interesse bestaat in het circulaire stalsysteem van Lely, zegt Ellen Schmeitz. ‘We hebben zo’n 600 aanmeldingen binnengekregen.’
Schmeitz laat desgevraagd weten dat het om uiteenlopende bedrijven gaat, van intensief tot extensief en variërend in grootte van 40 koeien tot 500 koeien. En dat zijn melkveebedrijven verspreid over heel Nederland. Schmeitz: ‘Het is nog niet bekend met welke bedrijven we in zee gaan. Iedereen heeft gelijke kansen.’ Volgens de productspecialist – zelf afkomstig van een melkveebedrijf in Limburg – dragen melkveehouders verschillende redenen aan om te investeren in de Sphere. ‘De één zet duidelijk in op het terugdringen van emissies, terwijl de ander juist meerwaarde wil creëren met verschillende meststromen. Ik ben zelf ook wel benieuwd wat de invloed is van het frissere stalklimaat op de diergezondheid en de productie.’
Noorden terughoudender
Lely heeft ook aanmeldingen van melkveehouders uit het Noorden binnen zien komen. Op dit moment zijn er nog geen Spheres in de Noordelijke provincies geïnstalleerd. Lely ziet dat provincies verschillend reageren op aanvragen voor de Lely Sphere. Waar de ene provincie het circulaire stalsysteem met enthousiasme ontvangt en vergunningen verleent, is men in andere delen van Nederland juist wat meer afwachtend, zo ziet Schmeitz. ‘Boeren zijn gebaat bij duidelijkheid en willen de garantie dat zij met dit systeem vooruit kunnen.’
Tijdens de drukbezochte open dag van familie Noordzigt in het Friese Sint Jacobiparochie organiseerde Lely onlangs een mini-symposium over de werking en toepassing van de Sphere. Zeker veertig geïnteresseerde melkveehouders uit Noord-Nederland waren daarbij aanwezig. ‘Zij zijn zich aan het oriënteren en verkennen de mogelijkheden’, aldus Schmeitz.
Drie meststromen
Een Lely Sphere kan eenvoudig in nieuwe stallen worden geïmplementeerd, maar leent zich volgens de leverancier ook uitstekend voor bestaande stallen met roostervloeren. De roostervloeren worden in zo’n geval voorzien van separatiestrips. Die maken het mogelijk dat de mest en de urine van elkaar worden gescheiden. De urine gaat naar de kelder terwijl de mest wordt weggehaald door de Lely Discovery Collector, die onderdeel uitmaakt van het totaalconcept Lely Sphere. ‘In sommige gevallen is het nodig om verouderde roostervloeren te vervangen voor een nieuwe vloer. De mest gaat naar een afstortput. Het is soms even puzzelen met de meststromen. We hebben gezien dat bijna geen enkele stal precies volgens tekening is gebouwd’, aldus Schmeitz, die aangeeft dat het afhankelijk van de bedrijfsspecifieke situatie zes weken tot enkele maanden duurt voordat Lely Sphere volledig startklaar is.
De Lely Sphere omvat meer dan enkel het scheiden van urine en mest. Het is een actief systeem, met verschillende componenten. Naast de stal staan zogenoemde N-Capture afzuigunits die de lucht onder en vlak boven de roosters afzuigen.
De ammoniak in deze lucht wordt gebonden met zwavelzuur en omgezet in een vloeibare meststof. Zo ontstaan drie mest(mineralen)stromen: een vastere, verpompbare mestfractie met fosfaat en organische stikstof, een dunne fractie (urine) met vooral kalium en stikstof en dus nog een zwavelstikstofmeststof. Met een managementsysteem worden diverse parameters nauwlettend in de gaten gehouden, bijvoorbeeld hoeveel kilo stikstof er wordt gewassen. ‘Daarmee is de werking van het systeem ook te borgen’, zegt Schmeitz.
Bemestingsproeven
Afgelopen zomer zijn bemestingsproeven gedaan met de meststromen die overblijven na de behandeling met Lely Sphere. Schmeitz vindt het nog te vroeg om daar uitspraken over te doen. ‘We hebben een droge zomer achter de rug. Pas na meerdere seizoenen kan je echt uitsluitsel geven. We zijn de resultaten van de afgelopen maanden bovendien nog aan het verwerken.’
‘Systeem kan ook in bestaande stal worden ingebouwd’
Zij vervolgt dat Lely al enkele jaren heeft ingezet op de ontwikkeling van dit circulaire systeem. ‘Nog voordat we in een stikstofcrisis belandden. Met verschillende meststromen kun je de aanwezige mineralen beter benutten.
Precisiebemesting geeft een hoger rendement’, aldus Schmeitz, die de ontwikkelingen in Brussel over kunstmestvervangers met bovengemiddelde interesse volgt. ‘Ik hoop echt dat dit nu los begint te komen. Toekenning van stikstofrijke circulaire meststof en eventueel urine als kunstmestvervanger zou een grote stap voorwaarts betekenen.’
Kosten en subsidiemogelijkheden
De investering in de Lely Sphere verschilt per bedrijf en is afhankelijk van de situatie. Lely communiceert een richtprijs van € 1.300 tot € 1.400 per koe. Melkveehouders die investeren in Lely Sphere doen er goed aan te informeren naar subsidiemogelijkheden. Die verschillen per provincie. In sommige provincies kunnen melkveehouders profiteren van de POP3-subsidie. Ook komen onderdelen van Lely Sphere – zoals de Collector – in aanmerking voor Milieu-investeringsaftrek en Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (MIA en Vamil).
