Hittestress brengt koeien veel schade toe. Het leidt vaak tot fors lagere melkproducties, vooral bij hoogproductieve dieren. Inzet op koelen met water en wind helpt tegen hittestress; net als het voeren van bestendige vetten aan de melkkoeien.
Hittestress kan bij koeien vanaf 22 graden Celsius voor problemen zorgen. Boven de 30 graden Celsius is het wel zeker dat de meeste koeien serieuze stress ervaren.
Een logisch en gekend gevolg van hittestress is een lagere voeropname. Tot enkele jaren geleden werd gedacht dat deze verminderde voeropname een op een door te vertalen was in de dalende melkproductie bij melkvee. Uit verschillende onderzoeken weten we inmiddels dat dit niet klopt. ‘Slechts’ de helft van de dalende melkgift als gevolg van hittestress is direct toe te rekenen aan de verminderde voeropname. Een andere belangrijke oorzaak is de zogenoemde ‘leaky gut’, ofwel: ‘lekkende darm’. Dit verschijnsel, waarbij schade aan de darmwand van de koe ontstaat, treedt vaak op in situaties die voor stress zorgen. Bijvoorbeeld door hitte. Doordat de barrière van de darmwand niet goed functioneert, kunnen bacteriën en andere schadelijke stoffen vanuit de darm naar de bloedbaan ‘lekken’ en andersom.
Immuunsysteem aangetast
Lance Baumgard is professor aan de Iowa State University en vertelde onlangs over dit onderwerp op een webinar georganiseerd door Speerstra Feed Ingredients. Baumgard doceerde dat een leaky gut bij hittestress zorgt dat het immuunsysteem sterk wordt aangetast. Als reactie hierop wordt door het immuunsysteem een relatief hoge hoeveelheid glucose opgenomen. Dit is glucose die anders ten goede komt aan het produceren van melk.
‘Koe met water koelen geeft hetzelfde effect als uit douchecabine stappen’
Om deze effecten tegen te gaan, is het zaak om het risico op hittestress te minimaliseren. Baumgard adviseert om allereerst op preventie in te zetten. Dat betekent: schaduw bieden, ventilatoren in de stal laten draaien én vooral verkoeling door waterverneveling aanbieden. ‘Vergelijk het effect met het uit de douchecabine stappen na een douchebeurt. Ondanks dat de badkamer warm is, word je rillerig. Het lichaam werkt namelijk meteen om het koudere water op de huid op te warmen. Zo werkt dat ook bij koeien. In periodes van hittestress wil je zo’n proces juist stimuleren.’
Smakelijk voer en water
Ook via de voeding is veel te doen om schade aan de gezondheid en melkproductiedaling te voorkomen, of in ieder geval te reduceren. Allereerst kan het verstandig zijn om extra smakelijk en kwaliteitsrijk voer te voeren in tijden van hittestress.
Ook de beschikbaarheid van voldoende schoon drinkwater is letterlijk van levensbelang voor de koeien. Uit onderzoeken blijkt dat hoogproductieve koeien normaal tot 150 liter water per dag drinken. Bij hittestress is dit vaak zeker 1,5 keer zoveel. Om dit te kunnen aanbieden, moeten er per 100 koeien minimaal vier drinkbakken beschikbaar zijn met voldoende waterdruk én voldoende ruimte voor de koeien om naast elkaar uit de bakken te kunnen drinken. Zeker vanuit de melkstal of robot is dat van groot belang. 30 tot 50 procent van hun waterbehoefte drinken koeien op na het melken.
Meer vet bijvoeren
Maar er is meer mogelijk. De laatste jaren zijn wereldwijd verschillende proeven uitgevoerd in een hittestress situatie met het voeren van verschillende additieven. Een beeld dat daaruit als gemene deler naar voren komt, is dat bij het voeren van 1,5 of 3 procent extra verzadigd vet, de melkproductie gemiddeld 2 liter, of 6 tot 8 procent, per koe per dag hoger ligt. Waarschijnlijk zorgen de bestendige vetten voor de benodigde compensatie van glucoseaanmaak.
Vet bijvoeren is niet gratis. Een logische vraag is dan ook wanneer je moet starten extra vet bij te voeren als je een verhoogd risico op hittestress verwacht. Baumgard geeft aan dat dit in algemene zin lastig te beantwoorden is. ‘Maar ik denk persoonlijk in de richting van een kleine week vooraf. Anders ben je waarschijnlijk te laat voor het gewenste effect.’
